Bún gạo đỏ T’Măng Deeng

Sản phẩm Bún gạo đỏ T’Măng Deeng được làm ra dưới đôi bàn tay của chị em phụ nữ người Xơ Đăng từ những hạt gạo đỏ xã Măng Buk, sử dụng nguồn nguyên liệu sạch tại chỗ là giống lúa thuần chủng địa phương với thời gian sinh trưởng 8 tháng. Để đảm bảo nguyên liệu gạo đỏ sản xuất ra các sản phẩm kết tinh từ nguồn tài nguyên bản địa, cùng với sự quan tâm giúp đỡ của Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Kon Plong, tỉnh Kon Tum và Hợp tác xã T Măng Deeng, nhằm tạo việc làm cho chị em phụ nữ – Tổ hợp tác sản xuất Gạo đỏ Măng Buk được thành lập. Mỗi hộp bún mà bạn sử dụng đã góp phần tạo thu nhập và sinh kế cho bà con dân tộc thiểu số tại huyện Kon Plong, tỉnh Kon Tum.

Lúa gạo đỏ của người Xơ Đăng, tên gọi là “bao prang”, người dân nơi đây còn gọi là “gạo bọc thép”. Trên địa bàn huyện lúa gạo đỏ được trồng nhiều nhất ở 02 xã là xã Măng Buk và xã Đắk Tăng, trong đó xã Măng Buk (cách trung tâm huyện 40km) được ví là “vựa” lúa gạo đỏ của huyện. Xã Măng Buk, huyện KonPlông, tỉnh Kon Tum là nơi cả Pháp và Mỹ xây dựng căn cứ quân sự kiểm soát các làng dân tộc thiểu số, ngăn chặn quân giải phóng và đánh xuống đồng bằng tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi. Trong chiến dịch Bắc Tây Nguyên 1954 chia lửa với chiến trường Điện Biên Phủ, lực lượng vũ trang Liên khu 5 và quân dân Kon Tum đã làm nên chiến thắng Măng Buk cùng với chiến thắng Măng Đen, Kon Braih đập tan cụm phòng ngự của quân Pháp ở Bắc Tây Nguyên.

Những năm tháng kháng chiến ấy, người dân ở xã Măng Buk một lòng đi theo cách mạng, theo Đảng. “Nhà bố nuôi bộ đội bằng cơm gạo đỏ thôi” – đó là lời của cụ Cựu Chiến binh ngày ấy tự hào khoe với lớp trẻ khi chúng tôi vinh dự được dự buổi Lễ 50 năm Chiến thắng Măng Buk. Giống lúa gạo đỏ này được cấy trồng từ bao đời, không ai nhớ nữa, ngay cả trên những thửa ruộng khô cằn nhất, những vùng đất phèn nhất, nó vẫn nhẫn nại vươn mình, trổ bông, chắc hạt. Nó có thể chống chịu được thời tiết khắc nghiệt của vùng đất Măng Buk mưa nhiều, gió mạnh, ít nắng, sương mù âm u; thời tiết này chiếm khoảng 40% thời gian lúa sinh trưởng phát triển đến thu hoạch.

Mỗi năm chỉ một mùa, giống lúa cổ có thời gian gieo trồng đến khi thu hoạch từ 7 đến 8 tháng, nhưng lúa gạo đỏ chính là nguồn sống của người dân ở vùng rừng núi xa xôi, heo hút này. Gạo đỏ nơi đây được coi là mặt hàng đặc sản vì có hàm lượng dinh dưỡng cao, sản phẩm thuần khiết từ tự nhiên, chất lượng tốt.

Tuy nhiên, với sự phát triển theo hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, trong đó có việc chuyển sang gieo trồng giống lúa mới, thời gian sinh trưởng ngắn hơn, năng suất cao hơn thì việc bảo tồn giống lúa gạo đỏ cổ này đang là vấn đề được các cấp, các ngành cùng hệ thống chính trị ở cơ sở đặc biệt quan tâm. Chính vì vậy đề xuất thực hiện Dự án hỗ trợ cho các hộ dân đang trồng lúa đỏ trên địa bàn xã là việc cần thiết để cải thiện năng suất lúa và chất lượng hạt gạo đỏ thông qua các can thiệp hỗ trợ kỹ thuật, canh tác áp dụng khoa học, công nghệ vào tổ chức sản xuất, nâng cao kỹ thuật bảo quản chế biến và bảo tồn giống (Giống lúa cổ).

Bên cạnh đó, quá trình chăm sóc từ khi gieo trồng đến lúc thu hoạch, cất giữ và sử dụng đều được người dân thực hiện bằng phương pháp thủ công; cây lúa sinh trưởng và phát triển hoàn toàn phụ thuộc vào tự nhiên; nước trời và dinh dưỡng từ bùn đất; bản chất của “gạo bọc thép” là khô, có phần cứng hơn so với những loại khác, vì vậy để gạo đỏ vươn ra thị trường cùng với những loại gạo khác sẽ khó cạnh tranh; nên để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng một cách lành mạnh, ngon miệng, dễ sử dụng, cần phải tạo ra một sản phẩm độc đáo, chất lượng, và vẫn giữ nét nguyên bản, chất dinh dưỡng của gạo đỏ.

Ý tưởng làm Bún gạo đỏ ra đời, Bún gạo đỏ khi nấu, từng sợi bún sẽ có màu nâu đỏ, thơm lừng mùi gạo, ăn có độ dai giòn nhất định, không có vị chua…là những ưu điểm khách hàng đều có thể cảm nhận được ngay khi sử dụng. Sản phẩm này không chỉ phù hợp với nhu cầu trong bữa ăn hàng ngày của các gia đình mà còn là một trong những lựa chọn tối ưu của những người ăn kiêng.

Hợp tác xã T’Măng Deeng luôn ý thức được việc trau dồi tìm tòi và học hỏi để nâng cao phát triển sản phẩm của mình. Vì chúng tôi biết rằng với sự tin yêu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm có ý nghĩa rất quan trọng. Việc sản phẩm được người tiêu dùng tin dùng vừa giúp thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm của địa phương, nâng cao giá trị hàng hóa và giúp người lao động địa phương cũng nhờ đó mà có thu nhập tốt hơn cho cuộc sống, góp phần xóa đói giảm nghèo.

Sau một thời gian khảo nghiệm thị trường, trưng bày và giới thiệu sản phẩm, Bún gạo đỏ T’Măng Deeng được người tiêu dùng nồng nhiệt đón nhận, bước đầu tạo được thu nhập ổn định cho chị em đồng bào dân tộc thiểu số tại xã Măng Buk.